همه حواشی مالیات برای سفرهای خارجی | مصوبه مجلس چه بود که ماجراساز شد؟

همشهری آنلاین- پروانه بندپی: منتقدان و مخالفان می‌گویند در حالی‌ که مدت زیادی از افزایش میزان عوارض خروج از کشور نمی‌گذرد و افزایش مجدد آن در بودجه سال ۹۹ نیز دیده شده است، چرا باید مبلغ دیگری با عنوان «مالیات» از مسافران گرفته شود؟ آنها می‌گویند با افزایش میزان عوارض خروج از کشور، آمار مسافران کشورهای خارجی به طرز بی‌سابقه‌ای کاهش یافته بود و حالا با بستن مالیات به سفرهای خارجی که ربطی هم به درآمدهای کشور ندارد، آمار سفرهای خارجی کمتر هم خواهد شد.

در این میان آنچه شگفتی و سردرگمی مردم را بیشتر کرده، تناقض گفته‌های نمایندگان درباره قانون اخذ مالیات برای سفرهای خارجی است. عده‌ای از آنها می‌گویند «این مالیات همان عوارض خروج از کشور است و تنها چون قرار است به شهرداری‌ها پرداخت شود، صرفا نام آن به مالیات تغییر کرده است.» اما برخی دیگر از نمایندگان اعلام کرده‌اند که قانون جدید (اخذ مالیات) چیزی جدا از عوارض خروج از کشور است و ارتباطی با آن ندارد.

تعدادی از روزنامه‌های کشور در شماره صبح امروز چهارشنبه ۲ بهمن ماه، به قانون دریافت مالیات برای سفرهای خارجی واکنش نشان داده‌ و به مصوبه مجلس انتقاد کرده‌اند. برخی روزنامه‌ها از جمله «اطلاعات» و «دنیای اقتصاد» نیز هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرده‌اند.

روزنامه «همشهری» تیتر یک خود را به این موضوع اختصاص داده است: «سفر گران شد»، روزنامه «آفتاب یزد» با تیتر «تنبیه برای مسافرت خارجی!» مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است. روزنامه «آرمان ملی» هم تیتر اول خود را به این موضوع اختصاص داده و نوشته: «فشار مالیاتی به مردم تا کجا؟»، «جام‌جم» تیتر زده: «همیشه به مالیات»، روزنامه «جهان صنعت» با تیتر «نقض عدالت با قانون» از این موضوع انتقاد کرده، روزنامه «شرق» تیتر زده: «مالیات بر ارزش افزوده به عوارض خروج از کشور اضافه می‌شود؟»، «ابرار اقتصادی» نوشته: «سفرهای خارجی مشمول مالیات شد!»، روزنامه «ایران» هم در مطلبی با تیتر «پرداخت مالیات برای برخی از سفرهای خارجی» درباره این طرح بحث کرده است.

در این میان «اعتماد» و «هفت‌صبح» تنها روزنامه‌هایی بودند که به مردم اطمینان دادند منظور از مالیات، همان عوارض خروج از کشور است. روزنامه اعتماد که مدیرمسئول آن رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس است، در این زمینه به نقل از الیاس حضرتی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نوشته است: «قرار نیست مسافران مالیات سفر بدهند». روزنامه هفت‌صبح هم تیتر زده: «خیال مسافرها راحت باشد» و نوشته که «هیاهوی مالیات خروج از کشور، حاصل یک سوءبرداشت است».

• ماجرای مالیات سفر چیست؟

نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه اول بهمن ماه، طرحی را به تصویب رساندند که بر اساس آن سازمان امور مالیاتی مکلف شده است بابت خروج هر مسافر ایرانی از مرزهای هوایی، دریایی و زمینی، وجوهی را به عنوان مالیات از مسافران دریافت و به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند.

مجلس هنوز مبلغی برای مالیات سفرهای خارجی تعیین نکرده و اعلام کرده که در روزهای آینده هزینه‌ طبق دستورالعملی جدید به ارگان‌ها و دستگاه‌های مربوط اعلام می‌شود.

طبق این طرح، عده‌ای از افراد مشمول قانون پرداخت مالیات سفرهای خارجی نمی‌شوند؛ دانشجویان مشغول تحصیل در خارج از کشور، ساکنان مناطق آزاد تجاری، جانبازان انقلاب اسلامی که برای معالجه به کشورهای دیگر می‌روند، ایرانیان مقیم خارج از ایران که از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کارنامه شغلی دارند، زائرانی که برای ایام اربعین حسینی به عراق سفر می‌کنند، مرزنشینان و خدمه وسایل حمل و نقل عمومی زمینی، دریایی و خطوط پروازی.

طبق این قانون، برای سفرهای داخل کشور و بین‌شهری نیز مالیات در نظر گرفته شده است. افرادی که مسافرانی را به صورت برون‌شهری جابه‌جا می‌کنند و بلیت سفرهای داخلی زمینی یا دریایی را به فروش می‌رسانند (به جز مسیرهای ریلی) باید ۵ درصد قیمت بلیت را همراه اعلام این موضوع داخل بلیت، از مسافر دریافت و به حساب شهرداری مبدأ سفر واریز کنند.

نمایندگان کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گویند این مالیات همان عوارض خروج از کشور است که مبالغ آن در بودجه سال ۹۹ هم تعیین شده است. فقط از این به بعد، به جای آن که به خزانه دولت واریز شود، به حساب شهرداری‌ها واریز خواهد شد. اما منتقدان می‌گویند اگر همان عوارض است، چرا نمایندگان اعلام کرده‌اند که مبلغ آن بعدا اعلام خواهد شد و اصلا چرا باید در اختیار شهرداری‌ها قرار گیرد؟

اما عوارض خروج از کشور چیست؟ سال ۹۶ بود که دولت اعلام کرد عوارض خروج از کشور حدودا سه‌ برابر خواهد شد. مبلغ این عوارض در حال حاضر برای سفر اول ۲۲۰ هزار تومان، برای سفر دوم ۳۳۰ هزار تومان و برای سفر سوم و بیشتر ۴۴۰ هزار تومان است.

دولت در لایحه بودجه سال ۹۹ پیشنهاد کرده که مبلغ این عوارض برای سفر اول ۲۶۴ هزار تومان برای سفر دوم با ۵۰ درصد افزایش ۳۹۶ هزار تومان و برای سفرهای سوم و بیشتر با ۱۰۰ درصد افزایش نسبت به سفر اول ۵۲۸ هزار تومان شود.

اجرای این طرح از همان ابتدا با انتقادات صنعت هوایی و صنعت گردشگری کشور مواجه شد. آنها اعلام کردند که این تغییر در نرخ می‌تواند بر آمار سفرها تاثیر منفی بگذارد. افزایش قابل‌توجه نرخ ارز به علاوه افزایش تعرفه عوارض خروج از کشور باعث شد میزان سفرهای خارجی در سال ۹۷ کاهش پیدا کند. تا پیش از آن، آمار سفرهای خارجی ایرانی‌ها حدود ۱۱ میلیون نفر بود اما در سال ۱۳۹۷ این آمار به حدود ۷ میلیون نفر رسید و تعداد سفرهای خارجی ایرانی‌ها در سال ۹۷ بیش از ۳۰ درصد درصد کمتر شد.

با توجه به توضیحات ارائه‌شده درباره عوارض خروج از کشور، منتقدان می‌گویند اگر مالیات سفرهای خارجی که دیروز در مجلس مصوب شد، همان عوارض خروج از کشور است، چرا نمایندگان در این زمینه روشنگری نکردند تا شائبه‌ای در اذهان عموم و حتی رسانه‌ها ایجاد نشود؟ به گفته منتقدان حتی خود نماینده‌های مجلس نیز در این زمینه دچار سردرگمی شده‌اند و بعضی از آنها می‌گویند مالیاتی که دیروز مصوب شد، همان عوارض است و بعضی‌ها هم می‌گویند این دو کاملا با هم متفاوت هستند.

• نمایندگان چه می‌گویند؟

شهاب‌الدین بی‌مقدار، نماینده مردم تبریز از جمله نماینده‌هایی بود که دیروز پس از سر و صدا کردن تصویب قانون اخذ مالیات بر سفرهای خارجی، گفت: «اخذ مالیات، افزون بر عوارض خروج از کشور است و هنوز مقدار دقیق آن مشخص نیست اما احتمالا مالیات بر ارزش افزوده در کنار عوارض خروج از کشور از مسافرانی که قصد سفر خارجی دارند اخذ می‌شود.»

او گفت: «واقعیت این است که برای تامین بودجه کشور، راهی به جز توسل به اخذ مالیات باقی نمانده است.»

عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس این را هم گفت که «این ماده از لایحه مالیات بر ارزش افزوده، در راستای طرح جداسازی و مستقل کردن بودجه کشور از درآمدهای نفتی با توسل به مالیات انجام می‌گیرد.»

این نماینده مجلس در ادامه تاکید کرد: «میزان مالیات اخذ شده تاکنون مشخص نشده است اما احتمالا مالیات بر ارزش افزوده در کنار عوارض خروج از کشور از مسافرانی که قصد سفر خارجی دارند اخذ می‌شود.»

• اتفاق جدیدی نیفتاده است

الیاس حضرتی، رئیس کمسیون اقتصادی مجلس هم با تکذیب پرداختی اضافی توسط مسافران، اظهار کرد: در بررسی مالیات بر ارزش افزوده، بخشی در خصوص مالیات خروج از کشور تصویب شد که در این بین، اتفاق جدیدی نیفتاده است. در واقع قرار است‌ مسافران همان مالیات خروج از کشور را پرداخت کنند که البته در بحث بودجه، سال به سال به رقم پرداختی اضافه می‌شود.

حضرتی در ادامه گفت: تاکید می‌شود که تصمیم‌گیری جدیدی در میان نیست و بخش مالیات بر ارزش افزوده و عوارضی که شهرداری‌ها می‌گیرند، همه با هم ادغام شده و لایحه مالیات بر ارزش افزوده را تشکیل داده است. پس قرار نیست مردم برای مسافرت خارج از کشور به جز عوارض خروج، مبلغ دیگری را پرداخت کنند.

• رمزگشایی مصوبه جدید مالیات خروج از کشور 

سید فرید موسوی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار همشهری آنلاین، درباره مصوبه جدید مجلس برای اخذ مالیات خروج از کشور، گفت: «این مصوبه، مالیات جدیدی نیست و همان عوارض خروج از کشور است. همان که قبلا تعریف شده است.»

وی در پاسخ به این سوال که چرا برخی نمایندگان مجلس عنوان کرده‌اند که مالیات خروج از کشور با عوارض خروج از کشور فرق می‌کند، تاکید کرد: این را باید از خودشان پرسید اما من به عنوان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گویم که قانون جدید مالیات برای سفرهای خارجی، همان مصوبه ماده ۴۵ قانون فعلی ارزش افزوده است.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در واقع یک بند به قانون موقت مالیات بر ارزش افزوده اضافه کردیم که هر کجا در این قانون از لفظ «عوارض» استفاده بشود، مبلغ حاصله باید به حساب شهرداری‌ها و دهیاری‌ها واریز شود و هر جا که واژه «مالیات» بکار برود، مبلغ به حساب خزانه عمومی واریز می‌شود.

موسوی افزود: بنابراین عنوان آن بخش که قرار است به حساب خزانه عمومی واریز شود را تغییر داده و تحت عنوان «مالیات» ذکر کردیم. این همان "Departure Tax" است که کشورهای دیگر از آن استفاده می‌کنند. مبلغش هم مبلغ خاصی نیست. از ۹۰ هزار میلیارد تومانی که از محل مالیات بر ارزش افزوده امسال تعریف شد، هزار میلیارد تومان امسال برای مالیات خروج از کشور پیش‌بینی شده است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در عین حال تصریح کرد: نمایندگان مردم به این جمع‌بندی رسیدند که هر سال حسب شرایط کشور، دولت و مجلس به میزان این مبلغ برسند. امسال دیگر مبلغش را اعلام نکردیم بلکه گفتیم در لایحه بودجه ۹۹ می‌آید. الان فقط قانون دائمی نوشتیم و استثناءهایی که وجود دارد را تشریح کردیم.